Francuski slikar, grafičar i vajar rođen je krajem 19. veka u severoistočnoj Francuskoj. Poznat je kao začetnik fovizma u umetnosti, ali i kao jedan od najuticajnijih umetnika 20. veka koji je imao uticaj i na kubiste, nadrealiste, ekspresioniste. Fovizam karakterišu visok intenzitet boje, spontani pokret i deformacija figura. Svrha fovista bila je uspostavljanje ravnoteže između boja koje su na slici dovoljne same sebi i nezavisne od boje predmeta kako ga mi vidimo. Nastojali su da ih međusobno ne povezuju, nego da pojedinačno očuvaju intenzitet i samostalnost svake boje. Iako je fovističko slikarstvo figurativno i predmetno, boja na njihovim slikama definiše predmet, tako da je slika, odnosno boja na slici, postala svrha umetničkog izraza. Za fovizam je takođe bilo karakteristično i zanemarivanje perspektive. U svojoj karijeri eksperimentisao je sa razlčitim bojama i oblicima, a ni njegov život nije bio ništa manje zanimljiv.
Umetnost nije bila njegova prva ljubav, a u Parizu se našao nakon što je upisao studije prava, nakon čega je i radio kao advokatski pripravnik. Počeo je da slika sasvim slučajno, nakon što mu je majka kupila slikarski pribor da bi ispunio vreme koje je proveo oporavljajući se od operacije slepog creva. Tvrdio je da je tada otkrio raj i odlučio da postane umetnik. Upisuje studije umetnosti u školi „Académie Julian“, ali je napušta nakon samo godinu dana, nastavljajući da radi sa simbolistom, Gustave Moreauom. Njegovi prvi radovi bile su kopije slika iz Luvra, u kome je provodio svoje dane pokušavajući da nauči različite tehnike.
Nakon što se upoznao sa teorijom boja, impresionistima i radom Van Gogha, njegov stil se u potpunosti promenio. Glavna inspiracija bio mu je Sezanov osećaj za strukturu i boju. Cenio je svoje kolege i često se zaduživao kupujući njihova dela koja je izlagao u svom domu. U njegovoj kolekciji našla su se Rodinova gipsana poprsja, Gogenove i Van Goghove slike, kao i Sezanove „Tri Kupačice“.
Početkom 20. veka počinje da razvija fovizam, zajedno sa Andre Derenom. Njihove prve izložbe nisu doživele uspeh. Njihove slike karakterisali su pljosnati oblici i svedene linije koji nisu naišli na odobravanje tadašnjih kritičara. Reinterpretirali su boju kao način izražavanja, razdvajajući ih od svakodnevnih koncepata. Iako suočen sa nesupehom pokreta, Matisse aktivno nastavlja da stvara.
Za slikara je krenulo na bolje kada je dobio prvog pokrovitelja svoje umetnosti, Gertrudu Stein, koja je bila ne samo njegova, već i Picassova mecena. Matisse i Picasso istovremeno su bili doživotni prijatelji, ali i suparnici.
1917. godine seli se u Nicu, gde pronalazi svoj mir za stvaranje. Više puta je odlazio u Maroko, odakle je crpeo inspiraciju za svoje slike orijentalnih robinja, koje su obeležile taj period njegovog stvaranja. Na zahtev fondacije Barns započinje čuvenu sliku Ples II, koja biva završena 1932. godine. Počeo je da radi i kao grafički umetnik, stvarajući ilustracije za brojne knjige ali i litografije.
Ubrzo se operiše i ostaje prikovan za invalidska kolica, međutim, to ga ne sprečava da nastavi da stvara. U tom periodu nacrtao je svoje Plave aktove, koji su bili jedan od prvih primera tzv. tehnike slikanja makazama, čineći boju i oblik glavnom temom slike. U tom periodu je prvi koristio papirne isečke da stvori kolaž, kao novu umetničku formu.
Iako je bio apolitičan, njegova ćerka Margerit tokom Drugog svetskog rata je bila deo francuskog pokreta otpora, zbog čega je mučena i poslata u logor, iz kog je pobegla. Neki od njegovih učenika tokom rata su stradali u koncentracionim logorima.
Živeo je sa 3 mačke i obožavao je golubove, koji su često bili prikazani na njegovim slikama. Nedugo pred smrt, svoje golubove poklonio je starom prijatelju Pablu Picassu. U Vanceu je uradio enterijer Kapele Ružarija vitražima, zbog čega se naziva kapelom Matisse. Njegov poslednji rad pred smrt bio je dizajn Unionističke crkve u Njujorku, takođe ukrašene vitražima. Umro je 1954. godine i sahranjen je na groblju u blzini Nice, gde je proveo poslednje godine svog života. Njegova kuća danas je pretvorena u jedinstven muzej o njegovom životu i radu.
Njegov rad ostavio je snažan utisak u umetnosti 20. veka, utičući na stvaranje velikog broja novih pravaca i dajući novi, moderni, avangardni duh umetnosti.
“Ono o čemu sanjam, kaže on, jeste umetnost ravnoteže, čistoće, mira, bez uznemirujućih i zabrinjavajućih sadržaja, umetnost koja će biti za sve umne radnike, poslovne ljude, kao i za književnike, sredstvo za umirenje i ublažavanje napetosti – nešto kao udobna fotelja koja oslobađa fizičkog zamora.”
Pročitajte i: 40 duhovno intrigantnih igranih filmova i dokumentaraca
Autor: Aleksandra Aničić
Izvori: metmuseum.org, artsy.net