Princ Filip, vojvoda od Edinburga, rođen je 10. juna 1921. godine kao princ Filip od Danske i Grčke, na grčkom ostrvu Krf. Preminuo je 9. aprila 2021. godine u 99 godini života u dvorcu Vindzor, koji je jedna od tri rezidencije britanskih monarha.
Rođen je u grčkoj i danskoj kraljevskoj porodici, a kada je imao svega 18 meseci, njegova porodica bila je progonjena iz njegove rodne zemlje. Školovao se u Francuskoj, Nemačkoj i Velikoj Britaniji, a kraljevskoj porodici pridružuje se 1939. godine sa 18 godina.
Vojvoda od Edinburga uvek se nalazio u senci svoje supruge, kraljice Elizabete II. Pitate se sada zašto je to tako? Svi znamo da britanska kraljevska porodica ima poseban skup pravila o titulama koje nose.
U Velikoj Britaniji žena koja se uda za monarha sme da koristi ceremonijalnu titlu kraljice, ali muškarac koji se oženi ženom koja dolazi iz porodice monarha ne sme da koristi titulu kralja, već nju mogu da koriste samo muški suvereni.
Kraljevska biografkinja Ingrid Sjuard citira reči princa Endrua o detinjstvu: „Saosećanje potiče od kraljice, a dužnost i disciplina potiču od njega.ˮ
Kraljica i princ imaju četvoro dece, i to: princa od Velsa – Čarlsa, princezu – Anu, vojvodu od Jorka – princa Endrua i grofa od Veseksa – princa Edvarda.
Kako je izgledalo odrastanje princa Filipa?
Njegovo detinjstvo obeleženo je nizom tragičnih gubitaka. Sa nepunih 9 godina, Filip se susreo sa time da je njegova majka doživela nervni slom i tom prilikom je poslata u strogo čuvani psihijatrijski centar. U godinama koje su sledile nije mogao toliko često da viđa majku i oca. Otac se sa ljubavnicom povukao na francusku rivijeru.
Za njegov dalji odgoj važna je rodbina njegove majke iz Velike Britanije, a on će kasnje prihvatiti i njihovo prezime Mauntbaten – anglicizirani oblik porodičnog prezimena Batenberg.
„Školski internat Gordonstoun mu je u tinejdžerskim godinama zamenio dom.”
Jedna od četiri sestre princa Filipa, Sesili, poginula je 1937. godine u avionskoj nesreći u kojoj je poginula gotovo cela porodica, uključujući supruga, dvoje dece i svekrvu.
„Tako se prosto desiloˮ, rekao je princ Filip kasnije, govoreći o tom vremenu. „Porodica se raspala. Moja majka je bila bolesna, moje sestre su se udale, moj otac je bio na jugu Francuske. Morao sam prosto da pođem dalje. Morate tako. Čovek prosto mora.”
Kako je izgledalo udvaranje i venčanje princa Filipa i kraljice Elizabete II?
Kada je završio školu, Velika Britanija se u tim trenucima nalazila na ivici rata sa nacističkom Nemačkom.
Upisuje se na britanski mornarski kraljevski koledž Darmutu, odnosno u britansku pomorsku akademiju gde se pokazao kao najbolji kadet i bio je prvi koji je diplomirao u svojoj klasi.
Prilikom zvanične posete kralja Džordža VI, jula 1939. godine, princ Filip dobija zadatak da zabavlja njegove ćerke Elizabetu i Margaret. „Njihova guvernanta, Merion Kroford (zadužena da se stara o princezama), kasnije se prisetila da se Filip ‘prilično šepurio’.ˮ
Ostavio je duboke zasluge u Drugom svetskom ratu, a oktobra 1942. sa 21 godinom postaje jedan od najmlađih poručnika Kraljevske mornarice.
Tinejdžerska princeza i najmlađi oficir održavali su kontakt putem pisama.
1943. godine Filip dolazi u posetu kraljevskoj porodici za božićne praznike, a njegova fotografija u uniformi pronađena je u njenom toaletnom stočiću.
Venčanje 21-godišnje Elizabete i 26-godišnjeg Filipa dogodilo se 20. novembra 1947. godine, i to nakon što je postao naturalizovani britanski državljanin, nakon zvaničnog priklonjenja Engleskoj crkvi i odricanja svih stranih titula. Tom prilikom dobio je zvanje vojvode od Edinburga, po kom je bio poznat u ostatku svog života.
Tragična vest o smrti kralja Džordža VI zatekla ih je u kolibi za lov u Keniji, tokom njihove turneje zemljama Komonvelta 1952. godine.
Komandant Majkl Parker, dobar prijatelj i privatni sekretar Filipa, vojvode od Edinburga, opisao je trenutak kad je shvatio da je njegova žena sada kraljica: „Izgledao je kao da mu se pola sveta sručilo na glavu. Nikada mi u životu nikoga nije bilo toliko žao. Teško je disao, udisao i ispuštao vazduh, kao da je u šoku. Odmah je spoznao da je idila njihovog zajedničkog života privedena kraju.”
Tokom pedesetih godina izbila je velika i dugogodišnja svađa u kraljevskoj porodici, jer je Filip želeo da kraljevska porodica preuzme prezime Mauntbaten.
„Ja sam jedini muškarac u zemlji koji ne može da prenese prezime na svoju decu!ˮ, besneo je kad su kraljicu ubeđivali da zadrži prezime Vindzor.
Ipak, da duga ljubav zaborava nema – primer su upravo oni. U braku su bili nešto više od sedam decenija, a čitav brak bio je zasnovan na ljubavi i poverenju.
Svet je 9. aprila zateklo saopštenje Bakingemske palate da je princ Filip u 99. godini života preminuo.
Skromna sahrana princa održana je prošle subote u kapeli Svetog Đorđa, u zamku Vindzor, uz prisustvo najbližih članova kraljevske porodice. Prisutni su sve vreme nosili maske i držali propisanu distancu zbog mera izazvanih pandemijom virusa Covid-19, a kraljica je tom prilikom u kapeli sedela sama.
Sam vojvoda imao je ceromonijalnu sahranu, dok je državna sahrana rezervisana samo za monarhe.
Kako je izgledala ceromonijalna sahrana princa Filipa?
Članovi porodice sedeli su odvojeno, a najbliže oltaru sedela je kraljica Elizabeta II, dok su se nasuprot nje nalazili princ Čarls i njegova supruga, vojvotkinja od Kornvola. Najbliže kraljici sedeo je njihov sin Endru, vojvoda od Jorka.
Na sahrani se prvi put nakon intervjua kod Opre Vinfri pojavio i princ Hari, i to bez prisustva supruge, poznate američke glumice Megan Markl.
Pripremio: Lazar Smilić
Izvor: BBC; Wikipedia
Foto-izvor: Getty images
